شبهه 21

لطفا قلمرو و گستره عقل را توضیح دهید چون بعضی معتقداند آموزه های دینی مخالف عقل هستند!

پاسخ:

عقل به عنوان یکی از نیروهای درونی انسان و یکی از ابزارهای ادراکی بشر در عین قدرت بر ادراک در حوزه و قلمرو خود، ولی همانند سایر ابزارهای ادراکی دارای محدودیت هایی نیز هست، مانند چشم که باوجود قدرت بر دیدن امور مادی اما باید آن شیء مادی در فاصله مناسبی بوده و حجابی بین آندو نباشد تا با چشم دیده شود مانند آنجایی که مثلا شیء در 100 کیلومتری باشد و یا پشت کوه باشد دیگر چشم از درک و دیدن آن عاجز است و اگر کسی بگوید من فقط چیزی را قبول دارم که با چشم ببینم قابل پذیرش نیست از اینرو عقل در معقولات مانند چشم در محسوسات دارای محدودیت بوده و فقط در گستره و قلمرو خود کارآیی دارد.

بدون تردید عقل قدرت اثبات ضرورت اصل دین و کلیات آن مثل وجود خداوند، نبوت، معاد و... را دارد با این وجود تنها کلیات را ادراک میکند و از درک احکام جزئی دین مثل بسیاری از احکام حلال و حرام و امور عبادی عاجز است، مثلا چرا نماز صبح باید دو رکعت باشد؟ هرگز عقل قدرت درک دلیل آن را ندارد.

متاسفانه یکی از اشتباهاتی که برخی از دینداران در موجهه با دگراندیشان مرتکب میشوند این است که بی توجه به محدودیت های عقل سعی میکنند از تمام آموزه های دینی حتی جزئیات آن نیز دفاع عقلانی انجام دهند و از آنجایی که این امر امکان پذیر نیست موجب وهن دین میشود.

اما اینکه گفته شده احکام دینی مخالف عقل است به هیچ وجه صحیح نیست، چرا که احکام دینی یا موافق عقل اند و یا اینکه فراعقلی بوده و عقل قدرت درک مصالح و مفاسد آنها را ندارد تا درباره آنها حکمی بکند، نه اینکه هر حکمی از احکام دین را که عقل درک نکند آن را مخالف عقل بدانیم، مثل این می ماند که هرچیزی را که چشم درک نکند آن را مخالف عقل دانسته و انکار کنیم!!

از طرف دیگر کسانی که به طور کلی منکر عقل و ادراکات آن هستند نیز دچار تفریط شده و اگر عقل نباشد اثبات وجود خداوند و بقیه اصول دین امکان پذیر نیست و بدون اثبات اصول دین فروع دینی نیز اثبات نخواهد شد

بنابراین نباید درباره عقل دچار افراط و تفریط شد بلکه باید راه اعتدال را در پیش گرفته و در کنار سایر قوای ادراکی در قلمرو و محدوده خود عقل از آن بهره گرفت.

??#محمدمهدی_فریدونی

@antishobhe313mmf

www.ghalh.parsiblog.com