حجیت اطلاقات در مصادیق نوپیدا(20)

اقسام موضوعات مستحدث از زاویه ای دیگر

باید این نکته را متذکر شویم که در این رساله منظور از اطلاقات مفردات است، نه جملات ترکیبیه. زیرا در جملات ترکیبیه، اطلاق گیری به حسب مورد و احکام خاص ِمحل بحث انجام می شود. به عبارت دیگر اطلاق در جملات ترکیبیه تحت ضابطه ی واحده ای جمع نمی شود.

 به عنوان مثال از اطلاق صیغه امر، در بحث اوامر بحث می شود. و از اطلاق جمله شرطیه در بحث مفاهیم. این دو بحث ربطی به یکدیگر ندارند. آن یکی از حیث دلالت بر وجوب یا عدم دلالت بر وجوب است. واین یکی از حیث مفهوم داشتن یا نداشتن. حال آنکه مراد ما از اطلاق در همه موارد شیوع و شمول حکم در همه افراد طبیعت است واین معنا به حسب مورد تغییری در آن رخ نمی دهد.

در بخش اول کلیاتی از  بحث اطلاق وتقیید و تفاوت های آن با عموم و خصوص و انصراف و نیز سایر موارد مرتبط با این موضوع بحث شد.

حال نوبت به اصل موضوع رساله می رسد واینکه آیا اطلاقات الفاظ وارد شده در روایات شامل مصادیق نوظهور نیز می شوند یا خیر؟

این مساله در موارد متعددی از مصادیق نوپیدا قابل بحث است که به نقل از کتاب الفائق به این موارد اشاره می کنیم.

اقسام موضوعات مستحدث:

1 . مواردی که انسان های گذشته حتی اگر به آنها عرضه می شد نمی توانستند آن را تعقل کنند مانند انرژی هسته ای.

2 . مواردی که اگر به او عرضه می شد می توانست تعقل و تصور کند ولی هرگز به ذهن او خطور نکرده بود. مانند عقد بیمه

 3 . مواردی که انسان گذشته آن را تصور می کرد ولی آن را غیر ممکن می دانست مانند سفر هوایی یا سفرهایی با سرعت بالای امروزی با اتومبیل و غیره.

 4 . مواردی که درسابق وجود داشته است ولی اوصاف وحالات جدیدی پیدا کرده است. مانند اقسام دیه که سابقا قیمت صد حله یه صد شتر با نقدین مساوی می شدند ولی امروزه تفاوت قیمت فاحشی پیدا کرده اند.

5 . مواردی که در سابق موجود بوده اند ولی محل ابتلای مسلمین نبوده اند. مانند اوقات نماز در نواحی نزدیک قطبین

بحث تمسک به اطلاقات در مصادیق نوظهور در همه موارد فوق جاری است.1

نویسنده : سید مصطفی موسوی